Kościół św. Jana Chrzciciela w Malborku
54°02′20″N 19°01′36″E/54,038889 19,026667 nr rej. 63/13 z dnia 30.05.1957 r.[1]
| |||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||
.jpg) Kościół św. Jana Chrzciciela | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu malborskiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Malborka  | |||||||||||||||
| 54°02′20″N 19°01′36″E/54,038889 19,026667
| |||||||||||||||
Kościół świętego Jana Chrzciciela w Malborku (niem. Pfarrkirche St. Johannes) – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w Malborku, w województwie pomorskim. Należy do dekanatu Malbork I diecezji elbląskiej. Na przełomie XIX i XX wieku jedyny kościół katolicki w mieście.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy kościół w tym miejscu powstał w końcu XIII wieku, ale w latach 1457-1460 uległ zniszczeniu. Prace budowlane nad obecną świątynią rozpoczęły się w 1467 roku i trwały do 1523 roku. Kościół został wzniesiony z cegły na starych fundamentach jako budowla halowa o trzech nawach i sześciu przęsłach, bez wydzielonego prezbiterium. Wnętrze świątyni zostało nakryte sklepieniem kryształowym, zastąpionym w 1534 roku sieciowym. Budowę wieży zakończono w 1623; jej zwieńczenie w kształcie kuli, istniejące do 1945, w 1923 pozłocono. Po pożarze w 1668 roku świątynia została skrócona o jedno przęsło. Podczas II wojny światowej budowla została zniszczona. Zwalona została wieża, jedyny dzwon (z 1502) był w połowie stopiony. Świątynia została pozbawiona dachów i okien, natomiast sklepienie zostało podziurawione i straciło swój wygląd (obecnie w nawie głównej znajduje się sklepienie kryształowe, w bocznych żebrowe)[2]. Neogotyckie ołtarze uniknęły zniszczeń. W 1945 roku rozpoczęto usuwanie gruzów, wprawianie szyb w oknach i zabezpieczanie przed opadami atmosferycznymi. W dniu 2 maja 1945 roku świątynia została poświęcona przez księdza Konrada Willa, natomiast w dniu 3 maja tegoż roku ksiądz Klemens Majewski odprawił w niej pierwsze nabożeństwo. W 1957 roku ksiądz biskup Tomasz Wilczyński przekazał świątynię Orionistom[3].
6 czerwca 1922 przed kościołem odsłonięto pomnik plebiscytu 1920r., autorstwa Victora Heinricha Sieferta, przedstawiający stojącego Krzyżaka z mieczem oraz napisem Dies Land bleibt deutsch 11 Juli 1920.
Wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]W świątyni znajduje się gotycka chrzcielnica z XIV stulecia, a także kilka rzeźb: kamienna gotycka figura świętej Elżbiety Turyńskiej z około 1410 roku umieszczona w południowej nawie, gotycki krucyfiks z XV stulecia, umieszczony w kruchcie oraz gotycka figura świętego Jana Ewangelisty, umieszczona w zwieńczeniu prospektu organowego, wykonana około 1800 roku. Barokowy świecznik z rzeźbą Matki Bożej z Dzieciątkiem, umieszczoną na porożu jelenia pochodzi z XVII stulecia. Z dzieł malarstwa zachowały się: malowany na desce obraz Sądu Salomona z około 1600 roku a także znajdujący się w barokowym ołtarzu, obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem z 1629 roku[4].
Badania archeologiczne
[edytuj | edytuj kod]
Podczas prac konserwatorskich prowadzonych w roku 2007 w kościele parafialnym św. Jana Chrzciciela w Malborku odkryto nieznane dotąd relikty średniowiecznej zabudowy tego miejsca, starszych od obecnej fary.
W trakcie prac ziemnych, po wschodniej stronie kościoła parafialnego, odkryto kamienny fundament tkwiący w ceglanej podstawie istniejącej budowli. Ma on długość ok. 6 metrów - a na jego końcach znajdują się ukośne odcinki muru fundamentowego – zapewne przekątniowe przypory świadczące o przesklepieniu obiektu – twierdzi Bernard Jesionowski z Muzeum Zamkowego, który sprawował nadzór konserwatorski nad pracami - Pozostałości tej budowli znajdują się dzisiaj pod północną częścią prezbiterium, jak daleko sięgała ona w kierunku zachodnim, nie wiemy - mówi - Nie jest wykluczone, że fragment północnej ściany istniejącego dzisiaj kościoła, to także relikt tamtej świątyni.[5][6]
W podstawie ceglanego muru zbudowanego w wątku wendyjskim (a więc pochodzącym sprzed XV stulecia) natrafiono na kamienny próg, o powierzchni mocno startej przez przechodzących niegdyś ludzi - a więc świadczący o wiekowej metryce tej budowli.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2014-07-23].
- ↑ Piotr Skurzyński, Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, Wyd. Sport i Turystyka - Muza SA, Warszawa 2004 s. 57. ISBN 83-7200-631-8.
- ↑ Historia parafii. Parafia św. Jana Chrzciciela w Malborku. [dostęp 2014-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-21)]. (pol.).
- ↑ Malbork, kościół św. Jana Chrzciciela. zabytkowekoscioły.net. [dostęp 2014-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-26)]. (pol.).
- ↑ ), Sensacja archeologiczna w Malborku [online], Portal Pomorza, 23 października 2007 [dostęp 2020-07-26] (pol.).
- ↑ ), Sensacja archeologiczna w Malborku [online], Malbork1, 23 października 2007 [dostęp 2020-07-26] (pol.).